121 Đào Hoa đàm Lí Thanh Liên cựu tích 桃花潭李青蓮舊跡

Đào Hoa 桃花 là tên đầm ở tỉnh An Huy 安徽. Xưa ở đây có nhân sĩ tên là Uông Lân 汪倫 rất hâm mộ Lí Bạch 李白 (701-762). Muốn vời Lí Bạch đến nhà chơi, Uông bèn viết thư trong đó có câu: Ở đây có thiên lí đào hoa và và vạn gia mĩ tửu. Lí nghe nói rất lấy làm thích, bèn băng ngàn đến liền. Nhưng khi đến thấy phong cảnh không có gì kì mĩ, nhà cửa không lấy gì làm đông đúc. Uông bèn cười và cho biết rằng Thiên Lí Đào Hoa là tên đầm và Vạn Gia Mĩ Tửu là tên quán rượu. Lí cười xòa rồi ở chơi với Uông một thời gian khá lâu. Khi ở Lí được tiếp đãi chu đáo, khi về được đưa tiễn long trọng. Tình Uông Luân đối với Lí Bạch thật là thâm trọng. Lí Bạch cảm kích tặng cho Luân một bài tứ tuyệt rằng:

贈汪倫
李白乘舟將欲行
忽聞岸上踏歌聲
桃花潭水深千尺
不及汪倫送我情
Tặng Uông Luân
Lí Bạch thừa chu tương dục hành
Hốt văn ngạn thượng đạp ca thanh
Đào hoa đàm thủy thâm thiên xích
Bất cập Uông Luân tống ngã tình
Dịch nghĩa:
Lí Bạch lên thuyền sắp sửa ra đi; Bỗng trên bờ có tiếng chân nhảy nhịp và hát; Nước đầm đào hoa sâu hàng ngàn thước; Không bằng tình Uông Luân tiễn ta
Quách Tấn dịch thơ:
Thuyền Lí Bạch vừa toan trở mái
Bỗng ven bờ gót trổi lời ca
Tình Uông Luân lúc tiễn ta
Nước sâu nghìn thước đào hoa khôn bì 

image: http://zhidao.baidu.com/question/43221060.html

Đầm Đào Hoa nhờ câu chuyện Lí Bạch mà được nổi danh và lưu danh. Nguyễn Du trên đường về nước cuối năm Quý Dậu (1813) đi qua An Huy hẳn nhớ đến giai thoại này: 

Nước đầm vẫn dập dờn trong
Chim bay cá lội cũng đồng nên tiên
Riêng người hiền không tìm thấy lại
Niềm nhớ thương quằn quại lòng ta
Đường đời gió bụi phôi pha
Tánh trời giữ vẹn chẳng thà cứ say

桃花潭水千尺清
潭上松柏冬猶青
道是唐朝李供奉
縱飲此潭因得名
十年酒肆人間世
天子呼來猶爛醉
自言臣是酒中仙
薄視榮名同敝履
千年勝跡以人傳
不在悠悠一潭水
潭水至今清且漣
一魚一鳥皆成仙
惆悵斯人不復見
遠來使我心茫然
世路塵埃信溷濁
不如終日痛飲全吾天
 
Đào Hoa đàm thủy thiên xích thanh
Đàm thượng tùng bách đông do thanh
Đạo thị Đường triều Lí Cung Phụng
Túng ẩm thử đàm nhân đắc danh
Thập niên tửu tứ nhân gian thế
Thiên tử hô lai do lạn túy
Tự ngôn thần thị tửu trung tiên
Bạc thị vinh danh đồng tệ lí
Thiên niên thắng tích dĩ nhân truyền
Bất tại du du nhất đàm thủy
Đàm thủy chí kim thanh thả liên
Nhất ngư nhất điểu giai thành tiên
Trù trướng tư nhân bất phục kiến
Viễn lai sử ngã tâm mang nhiên
Thế lộ trần ai tín hỗn trọc
Bất như chung nhật thống ẩm toàn ngô thiên

Chú thích

(1) Lí Thanh Liên 李青蓮: tức Lí Bạch 李白 (701-762) đời Đường, tự xưng là Thanh Liên cư sĩ 青蓮居士.

(2) Đào Hoa 桃花: tên đầm ở tỉnh An Huy 安徽.

(3) Lí Cung Phụng 李供奉: Lí Thái Bạch được vua Đường Huyền Tông trọng dụng một lúc và phong chức Cung Phụng Hàn Lâm 供奉翰林.

(4) Thiên tử hô lai 天子呼來: Lí Thái Bạch ở trong viện Hàn Lâm thay vua thảo chiếu sắc, được vua yêu quý. Nhưng suốt ngày say rượu. Nhiều khi vua vời thảo những chiếu sắc cần kíp mà gặp lúc Lí say li bì thì vua nói cung nữ lấy nước lạnh áp vào mặt cho tỉnh. Vua trọng tài nên không bao giờ quở trách. Trong bài Ẩm trung bát tiên ca 飲中八仙歌 của Đỗ Phủ có đoạn nói về Lí Thái Bạch rằng:

Lí Bạch nhất đấu thi bách thiên
Trường An thị thượng tửu gia miên
Thiên tử hô lai bất thướng thuyền
Tự xưng thần thị tửu trung tiên
李白一斗詩百篇
長安市上酒家眠
天子呼來不上船
自稱臣是酒中仙
Nghĩa là:
Lí Thái Bạch uống một đấu rượu làm trăm bài thơ; Nơi quán rượu ở chợ Trường An say nằm ngủ; Thiên tử gọi lên thuyền không chịu đến; Tự xưng: Hạ thần là tiên trong làng rượu.

Dịch nghĩa:
Dấu cũ của Lí Thanh Liên ở đầm Đào Hoa

Đầm Đào Hoa nước trong suốt nghìn thước
Tùng bá trên đầm mùa đông vẫn xanh
Nghe nói Lí Cung Phụng đời nhà Đường
Uống rượu say ở đầm này, nên đầm mới nổi tiếng
Cuộc đời sống mười năm trong quán rượu
Khi nhà vua cho gọi vẫn còn say mèm
Tự xưng "ta là tiên trong làng rượu"
Xem dường vinh hoa như dép rách
Cảnh đẹp nghìn năm nhờ người mà được truyền
Chớ không phải vì nước đầm mênh mông bát ngát
Nước đầm đến nay vẫn trong vắt và gợn sóng
Con cá con chim ở đây đều thành tiên
Buồn bã người ấy không được gặp trở lại
Khiến ta từ xa đến lòng không xiết bùi ngùi
Đường đời đầy gió bụi, thật quả dơ đục
Chẳng bằng suốt ngày uống tràn để giữ trọn thiên tánh của mình

Dịch thơ:  
Đầm Đào Hoa, dấu cũ của Lí Thanh Liên

Đầm Đào Hoa nước trong nghìn thước
Bờ bách tùng xanh mướt đông thiên
Rằng xưa Đường Lí Thanh Liên
Bên đầm chuốc chén lừng tên tuổi đầm
Trong quán rượu mười năm sống gởi
Lệnh vua đòi thú hỡi còn say
Túy Tiên xưng vốn là đây
Vinh ba đỏng đảnh xem tày dép hư
Cảnh nhờ người nghìn thu để tiếng
Há phải chờ rộng biển dài sông
Nước đầm vẫn dập dờn trong
Chim bay cá lội cũng đồng nên tiên
Riêng người hiền không tìm thấy lại
Niềm nhớ thương quằn quại lòng ta
Đường đời gió bụi phôi pha
Tánh trời giữ vẹn chẳng thà cứ say

(Quách Tấn dịch)


Tham khảo

Tố Như thi, Quách Tấn, An Tiêm tái bản tại Paris, 1995

Lí Cung Phụng 李供奉: http://zhidao.baidu.com/question/43221060.html